Hilary Minc

Polityka i administracja

Hilary Minc, urodzony 24 sierpnia 1905 roku w Kazimierzu Dolnym, a zmarły 26 listopada 1974 roku w Warszawie, był wybitnym polskim ekonomistą oraz politykiem komunistycznym.

Od 1921 roku był aktywnym członkiem Komunistycznej Partii Polski (KPP). W okresie wczesnych rządów Polskiej Partii Robotniczej (PPR) oraz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) odgrywał kluczową rolę w kierowaniu polityką gospodarczą państwa. W swoim dorobku politycznym miał na koncie funkcje poselskie w Krajowej Radzie Narodowej, Sejmie Ustawodawczym oraz Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej I kadencji.

Na początku grudnia 1944 roku, Minc objął stanowisko kierownika resortu przemysłu w Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego, a w późniejszym czasie był ministrem przemysłu w latach 1944–1947. W latach 1947–1949 pełnił funkcję ministra przemysłu i handlu. Jego zaangażowanie w gospodarkę było nieocenione, bowiem w latach 1949–1954 był przewodniczącym Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.

W czasie swojej kariery politycznej, od 1949 roku, zajmował również stanowisko wiceprezesa oraz I zastępcy Prezesa Rady Ministrów, gdzie pozostawał do 1956 roku. Minc był także członkiem tajnego Centralnego Biura Komunistów Polski przy Komitecie Centralnym Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), co miało miejsce od lipca 1944 roku.

W latach 1949–1956 był w składzie najściślejszego kierownictwa PZPR, obok Bolesława Bieruta oraz Jakuba Bermana. Jego działania wpłynęły na kształt polityki gospodarczej w Polsce Ludowej, podkreślając znaczenie jego roli jako budowniczego nowego systemu gospodarczego.

Życiorys

Hilary Minc, urodzony w żydowskiej rodzinie Oskara Minca oraz Stefanii z domu Fajersztajn, rozpoczął swoje życie w Warszawie. Wychowywał się w tym mieście, gdzie uczęszczał do I Gimnazjum przy ul. Żurawiej. W okresie II Rzeczypospolitej aktywnie angażował się w działalność polityczną. Został członkiem Związku Polskiej Młodzieży Socjalistycznej, a później dołączył do Związku Młodzieży Komunistycznej, przekształconego później w Komunistyczny Związek Młodzieży Polski. Od 1921 roku był także członkiem Komunistycznej Partii Robotniczej Polski, która wkrótce zmieniła nazwę na Komunistyczną Partię Polski.

W roku 1922 pełnił funkcję obwodowca ZMK w województwach: krakowskim, Śląsku Cieszyńskim, oraz Górnym Śląsku. Aktywnie działał w Komitecie Centralnym KZMP w latach 1922-1923. Po tym etapie swojego życia, Minc skupił się na studiach, początkowo w Polsce, a następnie we Francji, gdzie uzyskał doktorat. Został jednak wydalony przez władze francuskie w 1928 roku i wyjechał do Moskwy. Tam pracował jako ekonomista oraz wolontariusz wykładowcy Komitetu Moskiewskiego WKP(b).

Po pewnym czasie, z polecenia partii, powrócił do Polski i został powołany do wojska, kończąc Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Od 1931 roku był związany z Głównym Urzędem Statystycznym w Warszawie, gdzie pracował w sekcji naukowo-badawczej oraz pełnił rolę radcy w Departamencie Spisów Ludności. W 1935 roku z ramienia GUS przeprowadzał spis ludności w Gdyni. Przez lata 1931-1935 był członkiem, a następnie sekretarzem Centralnej Redakcji Krajowej Komitetu Centralnego KPP. Niestety, w 1937 roku za aktywność komunistyczną został usunięty z GUS i znalazł zatrudnienie w Biurze Planowania Krajowego przy Ministerstwie Skarbu, gdzie badał problem ukrytego bezrobocia w rolnictwie.

W wyniku agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę, Minc przeniósł się do Lwowa, który znajdował się pod kontrolą Sowietów. W grudniu 1939 roku udał się do Samarkandy, gdzie uczył ekonomii i historii WKP(b) na tamtejszym Instytucie Gospodarki Narodowej. Po rozpoczęciu wojny niemiecko-sowieckiej, na początku lat 1942/1943 pracował w redakcji polskiej radia w Saratowie, a następnie w Moskwie. W lutym 1943 roku zaangażował się w organizację Związku Patriotów Polskich, a jako członek redakcji pisma „Wolna Polska”, publikował artykuły dotyczące przyszłej Polski.

W maju 1943 roku Minc był jednym z twórców 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki i objął stanowisko oficera politycznego w tej dywizji. Jego działalność w tej roli nie zawsze była zgodna z oczekiwaniami: z powodu rozbieżności z Zygmuntem Berlingiem i Włodzimierzem Sokorskim, został zdegradowany. Uczestniczył w bitwie pod Lenino, co przyniosło mu zaszczyty w postaci sowieckiego Orderu Wojny Ojczyźnianej II stopnia oraz polskiego Srebrnego Medalu „Zasłużonym na Polu Chwały”. Mincowi przywrócono stopień majora, a w późniejszych latach awansowano na podpułkownika, odznaczając go także Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy oraz Orderem Virtuti Militari V klasy.

Od stycznia 1944 roku był jednym z dwóch pełnomocników tajnego Centralnego Biura Komunistów Polski przy KC WKP(b). 11 lipca 1944 roku został członkiem Biura, a od 10 marca 1944 roku pełnił funkcję kierownika Biura Badań Gospodarczych przy Zarządzie Głównym ZPP. W lipcu tego samego roku brał aktywny udział w m.in. rozmowach dotyczących powołania Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. W sierpniu 1944 roku wszedł w skład Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej, które do grudnia 1945 roku funkcjonowało w tajemnicy.

Po wojnie, Minc został posłem do Krajowej Rady Narodowej oraz do Sejmu PRL, zdobywając różne stanowiska w rządzie. Początkowo pełnił funkcję kierownika Biura Ekonomicznego przy Prezydium PKWN, a 11 grudnia 1944 roku objął stanowisko kierownika resortu przemysłu. Od tego momentu zarządzał polityką gospodarczą Polski do 1956 roku. W rządzie Tymczasowym pełnił rolę ministra przemysłu, kontynuując tę funkcję w Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej oraz w rządzie Józefa Cyrankiewicza. Minc opowiadał się za centralizacją gospodarczą, wdrażając system nakazowo-rozdzielczy, a w 1949 roku stanął na czele Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.

W grudniu 1948 roku został członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a rok później objął stanowisko wicepremiera, a od 1954 roku I zastępcy Prezesa Rady Ministrów. Był jedną z kluczowych postaci planu sześcioletniego, który miał doprowadzić do rozwoju polskiej gospodarki i przemysłu. Zasiadał także w Komisji Bezpieczeństwa Komitetu Centralnego PZPR, odpowiedzialnej za nadzorowanie działań aparatu represji komunistycznych.

Kiedy w 1956 roku po wydarzeniach Poznańskiego Czerwca Minc został usunięty z Biura Politycznego KC PZPR, złożył samokrytykę. Jednakże w 1959 roku został ponownie usunięty z KC i zmuszony do wystąpienia z partii. Jest uznawany za autora hasła, które stało się popularne w latach 40. XX wieku: „Karp na każdym stole wigilijnym w Polsce!”.

Życie prywatne

Mąż Julii Minc (1901–1987), która przez wiele lat w latach 1944–1954 pełniła rolę szefowej Polskiej Agencji Prasowej oraz wiceprzewodniczącej Państwowej Komisji Etatów (1954–1956), był osobą, której życie prywatne nie było szczególnie bogate w wydarzenia rodzinne. Małżeństwo to nie doczekało się potomstwa, co wzbudzało pewne zainteresowanie. Warto także wspomnieć o jego siostrze, Franciszce, która była małżonką profesora Tadeusza Olbrychta.

Po śmierci został on uhonorowany zwłokami w sposób godny, z pełnymi honorami zarówno partyjnymi, jak i wojskowymi. Jego pogrzeb odbył się 29 listopada 1974 roku w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze 29A-półkole II-2. W ceremonii uczestniczyli między innymi ważni przedstawiciele ówczesnych władz PRL, w tym członek Biura Politycznego KC PZPR, wicepremier Mieczysław Jagielski oraz sekretarz KC PZPR, Józef Pińkowski. Ponadto, w pogrzebie wziął udział przewodniczący Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR, Stefan Misiaszek, oraz kierownik Wydziału Ekonomicznego KC PZPR, Zbigniew Madej.

Wicepremier Kazimierz Olszewski wygłosił przemówienie w imieniu Rady Ministrów PRL, co dodatkowo podkreślało rangę tej ceremonii oraz znaczenie, jakie miał Hilary Minc w ówczesnym życiu politycznym kraju.

Ordery i odznaczenia

Hilary Minc, znany ze swoich wybitnych zasług, został uhonorowany różnorodnymi odznaczeniami i medalami w uznaniu jego wkładu w rozwój i obronę ojczyzny. Poniżej przedstawiamy zestawienie tych wyróżnień:

  • Order Budowniczych Polski Ludowej (1954),
  • Order Sztandaru Pracy I klasy (1955),
  • Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (19 lipca 1946),
  • Order Krzyża Grunwaldu II klasy (3 stycznia 1945),
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
  • Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”,
  • Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946),
  • Krzyż Wielki Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja, 1947),
  • Order 9 września 1944 I stopnia (Bułgaria, 1948),
  • Krzyż Wielki Orderu Lwa Finlandii (1948),
  • Order Wojny Ojczyźnianej II stopnia (ZSRR).

Przypisy

  1. Turcja, Niemcy, Meksyk, PRL. Zaskakujące pochodzenie naszych wigilijnych tradycji [online], tvn24.pl, 23.12.2023 r.
  2. Rzymianie, zakonnicy i komitet centralny. Dzieje wigilijnego karpia [online], polskieradio.pl, 24.12.2023 r.
  3. Aleksander Kochański: Polska 1944–1991. Informator historyczny Struktury i ludzie część 2. Zielona Góra: Drukarnia Wydawnicza im. W.L. Anczyca S.A., 2022, s. 1118-1121.
  4. Henryk Janczewski: Całe życie z Warszawą. Warszawa: PIW, 1986, s. 47. ISBN 83-06-01409-X.
  5. Alfabet Mieczysława Ceny, [w:] EwaE. Jaworska, MałgorzataM. Kaczmar, Ocalić od zapomnienia ten czas i tych ludzi. Wspomnienia o profesorach Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, 2011, s. 57, ISBN 978-83-7717-074-8.
  6. Juliusz Jerzy Malczewski (red.): Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1989, s. 59–60. ISBN 83-217-2641-0.
  7. Pogrzeb Hilarego Minca, „Trybuna Robotnicza”, nr 280 (9572), 30.11–1.12.1974 r., s. 2.
  8. Do 18.03.1954 wiceprezes Rady Ministrów.
  9. Odznaczenie H. Minca „Sztandarem Pracy” I kl.. „Życie Warszawy”, nr 204, s. 1, 27.08.1955 r.
  10. 5.07.1945 Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej zyskał uznanie międzynarodowe.
  11. Do 11.12.1944 kierownik resortu, a następnie do 31.03.1947 jako minister przemysłu.
  12. Jan Kwapiński pełnił urząd ministra przemysłu, handlu i żeglugi w rządzie Tomasza Arciszewskiego.
  13. Edward Kospath-Pawłowski, Sławomir Cenckiewicz: Długie ramię Moskwy, s. 44.
  14. Aleksander Kochański: Hilary Minc [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXI Warszawa-Kraków-Wrocław-Gdańsk 1976, s. 278–281.
  15. Ryszard Terlecki: Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007, s. 34.
  16. „Życie Warszawy”, nr 306 (1808), 6.11.1949 r., s. 1.
  17. Symbole braterskiej współpracy, „Gazeta Robotnicza”, nr 149, 1.06.1948 r., s. 2.
  18. „Dziennik Zachodni”, nr 119, 9.04.1948 r., s. 2.
  19. Delegacja czechosłowacka wyjechała do Pragi, „Trybuna Robotnicza”, nr 71, 12.03.1947 r., s. 1.
  20. M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490 („w II rocznicę P.K.W.N. w wyróżnieniu zasług na polu pracy nad odrodzeniem państwowości polskiej, nad utrwaleniem jej podstaw demokratycznych i w odbudowie kraju”).
  21. M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”).

Oceń: Hilary Minc

★★★★★
Średnia ocena:4.64 Liczba ocen:25