Synagoga w Kazimierzu Dolnym

Synagogi

Synagoga zlokalizowana w Kazimierzu Dolnym to niezwykle ważny obiekt, którego historia sięga drugiej połowy XVIII wieku. Znajduje się przy ulicy Lubelskiej 4, a jej losy były ściśle związane z burzliwymi wydarzeniami II wojny światowej. W momencie wybuchu konfliktu w 1939 roku, budynek został zamknięty przez hitlerowców, jednak przez wiele lat przetrwał w dobrej kondycji.

Po zakończeniu wojny, w 1944 roku, po przybyciu frontu, zarówno wojska niemieckie jak i polska ludność przyczyniły się do znacznej dewastacji synagogi. Niestety, po wojnie obiekt pozostał opuszczony, co spowodowało jego dalsze niszczenie.

Rok 1953 przyniósł nadzieję – dzięki staraniom i projektowi Karola Sicińskiego budynek został odbudowany oraz odnowiony, otrzymując nowe życie jako sala kinowa. Funkcjonowała w tej formie do 2003 roku, po czym kino musiało zostać zamknięte. Obecnie, w jego miejscu prosperuje księgarnia, która oferuje wydawnictwa o tematyce żydowskiej, a także pokoje do wynajęcia.

Latem, w głównej sali na parterze, odbywają się różnego rodzaju wydarzenia kulturalne, w tym koncerty i pokazy filmowe. Warto zaznaczyć, że obecnym właścicielem synagogi jest warszawska gmina żydowska, co stanowi ważny krok w kierunku zachowania pamięci o tej wyjątkowej przestrzeni oraz jej historii.

Opis

Budynek synagogi w Kazimierzu Dolnym, wzniesiony z lokalnego kamienia wapiennego, zaprojektowany został na podstawie prostokątnego planu o wymiarach 14,8 na 16,9 metra, utrzymany w stylu późnobarokowym.

W południowo-zachodnim kącie obiektu znajduje się główna sala modlitewna, której wymiary ukształtowane są na 11,5 x 10,0 metra. Sala ta jest umiejscowiona kilka stopni poniżej otaczającego terenu, a od strony północnej usytuowany jest babiniec. Wnętrze sali przykrywa ośmioboczna, drewniana kopuła, przyjmująca formę czaszy stworzonej z ośmiu oddzielonych żebrami trójkątów sferycznych.

W przeszłości wnętrza synagogi pokrywała bogata polichromia, która ozdabiała ściany oraz sklepienia, przedstawiająca motywy takie jak: Ściana Płaczu w Jerozolimie, Grób Racheli, a także różne zwierzęta. W wyniku remontu, który odbył się w 1953 roku, zrekonstruowano ośmioboczne sklepienie, lecz bez dekoracji, a arkady zamurowano. Dopiero w 1995 roku ponownie je przebito. Obecnie zachowało się sklepienie w przedsionku oraz zegar słoneczny, umieszczony na bocznej ścianie budynku.

Na wschodniej ścianie synagogi umiejscowiony jest aron ha-kodesz, który tworzy wnękę otoczoną dwiema kolumnami połączonymi cienkim gzymsem. Bima, zlokalizowana na ośmiobocznym podium, jest otoczona balustradą z drewnianych tralek.

Na zewnętrznej południowej ścianie budynku umieszczona jest tablica pamiątkowa, na której widnieje inskrypcja: „Ku czci trzech tysięcy polskich obywateli żydowskiej narodowości, dawnych mieszkańców Kazimierza Dolnego, zamordowanych przez okupanta hitlerowskiego w czasie II wojny światowej”.

Legenda

Istnieje osobliwa legenda dotycząca synagogi w Kazimierzu Dolnym, mówiąca o jej fundatorze, którym miał być sam król Kazimierz Wielki. Zgodnie z tą opowieścią, monarcha złożył ten wspaniały dar dla swojej ukochanej Esterki w podziękowaniu za narodziny ich dwóch synów, Niemira oraz Pełki.

Kamienie użyte do budowy tej bożnicy, według legendy, miały pochodzić prosto ze Ściany Zachodniej w Jerozolimie. Warto także wspomnieć, że parochety, które zdobiły synagogę, miały być wykonane przez samą Esterkę, co dodaje jeszcze większej magii tej przejmującej historii.

Przypisy

  1. a b c Synagoga w Kazimierzu Dolnym (ul. Lubelska 4).. sztetl.org.pl. [dostęp 22.11.2022 r.]
  2. Synagoga (Zabytki).. kazimierzdolny.pl. [dostęp 22.11.2022 r.]
  3. [https://kazimierzdolny24.pl/miasto/historia/synagoga/ Synagoga Kazimierz Dolny.]. kazimierzdolny24.pl. [dostęp 22.11.2022 r.]
  4. Mordechaj Canin, Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce, tłum. Monika Adamczyk-Garbowska, Warszawa 2018, s. 89.
  5. Maria Piechotka i Kazimierz Piechotka: Bramy Nieba Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Warszawa 2017, s. 521-524, ISBN 978-83-942344-2-3.

Oceń: Synagoga w Kazimierzu Dolnym

★★★★★
Średnia ocena:4.46 Liczba ocen:8