Szmuel Lejb Sznajderman

---

Życiorys

W dniu 15 czerwca 1906 roku w Kazimierzu Dolnym przyszedł na świat Szmuel Lejb Sznajderman, syn Abrahama Sznajdermana oraz Chany Mandelbaum. Jego rodzina miała tradycyjne i niezasymilowane korzenie. W młodości Sznajderman uczęszczał zarówno do chederu, jak i do świeckiej polskiej szkoły podstawowej. Po ukończeniu nauki w gimnazjum żydowskim w Radomiu, podjął studia dziennikarskie na Uniwersytecie Warszawskim.

Jego twórczość poetycka rozpoczęła się w 1923 roku, kiedy to zadebiutował w jidyszowym czasopiśmie syjonistycznym „Kulturze Robotniczej”. W 1927 roku opublikował swój pierwszy zbiór wierszy zatytułowany Goldene Feigel (pol. Złociste ptaki) i podjął pracę w redakcji „Trybuny Akademickiej”. Jego ostatni tomik, Feiren in Shtodt (pol. Ognie w mieście), ujrzał światło dzienne w 1934 roku. W latach 20. Sznajderman był aktywnym tłumaczem na jidysz, przekładając prace uznanych twórców, takich jak J. Tuwim, B. Jasieński, J. Kaden-Bandrowski, A. Stern, A. Ważyk, czy K. Wierzyński. Dodatkowo, prowadził wywiady z literackimi autorytetami takimi jak W. Berent, Z. Nałkowska, S. Przybyszewski, K. Szymanowski oraz A. Zelwerowicz. Dzięki takiemu podejściu, Sznajderman stanął na czołowej pozycji w integracji polskiego i żydowskiego środowiska kulturowego.

Od 1931 roku, Sznajderman pełnił rolę korespondenta polskiej prasy żydowskiej w Paryżu, współpracując z takimi tytułami jak „Nasz Przegląd”, „Chwila” oraz „Nowy Dziennik”. Owocem jego działalności w Paryżu była publikacja reportaży w zbiorze Zvishn Nalevkes un Eifel-Turm (pol. Między Nalewkami a wieżą Eifla). W 1936 roku powrócił do Polski, aby relacjonować proces po pogromie w Przytyku, jednak niebawem po rozpoczęciu wojny domowej w Hiszpanii, udał się tam za chlebem po reportażu, aby opisać zbrojne zmagania na obszarze kontrolowanym przez legalny rząd. W Hiszpanii chciał pokazać entuzjazm, który towarzyszył socjalistycznej rewolucji, co przyczyniło się do jego rozpoznawalności jako jednego z pionierskich żydowskich reporterów wojennych. Rezultatem tych doświadczeń była książka Krig in Szpanien (pol. Wojna w Hiszpanii).

W latach 1938-1939 pracował w Południowej Afryce, gdzie był redaktorem „Afrikaner Jidisze Cajtung” w Johannesburgu, a następnie wrócił do Paryża, gdzie często spotykał się z Tuwimem. Podczas II wojny światowej, z rodziną przeniósł się do Nowego Jorku, w pobliżu Tuwima, co zaowocowało zacieśnieniem więzi. W tym okresie Tuwim zwrócił się do Sznajdermana z prośbą o pomoc w propagowaniu manifestu „My, Żydzi polscy…” oraz o ocenę fragmentów Kwiatów polskich.

Po tragedii Zagłady, Sznajderman jako jeden z pierwszych żydowskich pisarzy odwiedził Polskę, publikując cykl reportaży. Dodatkowo, w latach 1947 i 1948 pisał korespondencję z kraju. Od 1949 roku stał się obywatelem USA, gdzie publikował artykuły dla takich tytułów jak „The Reporter”, „The National Jewish Monthly”, „Hadassah”, „The New York Times Book Review”, „Jewish Frontier” i „The Forward”, a często poruszał również temat Polski. W 1947 roku opublikował anglojęzyczną książkę zatytułowaną Between Fear and Hope (pol. Między obawą a nadzieją), poświęconą początkowi rządów bolszewickich w Polsce, a w późniejszych latach książkę The Warsaw Heresy (pol. Warszawska herezja), zawierającą reportaże z życia w Polsce w okresie po Październiku 1956.

W 1966 roku Sznajderman był scenarzystą filmu The Last Chapter, który przedstawiał społeczność żydowską w Polsce przed Zagładą, dodatkowo napisał monografię poświęconą Ilii Erenburgowi w jidysz. W latach 1975-1978 był przewodniczącym Yiddish PEN Center w Stanach Zjednoczonych. W 1994 roku wyjechał do Izraela i zmarł 8 października 1996 roku w Tel Awiwie. Polskie tłumaczenie jego korespondencji z Hiszpanii opublikowano w 2021 roku.

Od 1933 roku był żonaty z Haliną (później Eileen) Szymin, z którą poznał się podczas studiów.

---

Oceń: Szmuel Lejb Sznajderman

---